Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για τον Πάνο Φαλάρα. Το ίδιο δύσκολο είναι να ακολουθήσει ο ίδιος την καλλιτεχνική πεπατημένη. Γιατί όταν ο δημιουργός κινείται χωρίς παρωπίδες, προσφέρει στο κοινό το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα και εν προκειμένω λέξεις, φράσεις και στίχους που μένουν ανεξίτηλοι στο χρόνο.
Η συντροφιά μαζί του σε παρασύρει σε μελωδίες μιας άλλης πρόσφατης -και παράλληλα μακρινής- εποχής, πόσο μάλλον όταν συνοδεύεται από την παρουσία του έξοχου Κώστα Λογοθετίδη των Εκείνος + Εκείνος. Οι αναμνήσεις διαδέχονται η μία την άλλη και οι διηγήσεις δεν έχουν τέλος...
Όμως ποια βιώματα καθόρισαν την πορεία του πρωτοπόρου Έλληνα στιχουργού; Εκείνος, με τη σειρά του, περιγράφει σκέψεις και αναμνήσεις εν είδη ημερολογίου. Αυτή είναι η ζωή του Πάνου Φαλάρα. Έτσι τουλάχιστον τη θυμάται ο ίδιος και σίγουρα είναι ο πιο φερέγγυος μάρτυρας. Ούτως ή άλλως, αυτή τη διήγηση δε θα μπορούσε να την αγνοήσει κανείς σε μία βιογραφία.
Επιμέλεια: Panagiotis Gkoùvas.
Ο μονόχειρας ανιψιός του Άρη Βελουχιώτη, η Finos Film και τα φέρετρα στο Πολυτεχνείο…
“…ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΗΤΑΝ ΔΥΣΚΟΛΑ”
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Στυλίδα, όπου πέρασα αξιομνημόνευτα παιδικά χρόνια. Θυμάμαι τον πατέρα μου, να με φέρνει σε επαφή με την αγορά της πόλης, όταν ήμουν επτά χρονών. Τότε να φανταστείς, υπήρχαν πέντε ή έξι κρεοπωλεία, ο συνεταιρισμός των ψαράδων και λίγα μανάβικα. Από τότε, είχα ξεκινήσει να δουλεύω σχεδόν ολόκληρη την ημέρα στο χασάπικο. Το ψυγείο, το αποτελούσαν παγοκολώνες που μας προμήθευε ο Τάκης Κλάρας, ο μονόχειρας ανιψιός του Άρη Βελουχιώτη!
Ο Νίκος, υπάλληλος του πατέρα μου, που ζει σήμερα στη Στυλίδα, ερχόταν για φαγητό στο σπίτι και συνεχίζαμε έπειτα τις δουλειές της υπόλοιπης ημέρας. Τα χρόνια ήταν δύσκολα, αλλά περνούσαμε χαριτωμένα. Για παράδειγμα, ένα απόγευμα που ο Νίκος έφερνε φασολάδα από το σπίτι της μητέρας μου στο χασάπικο, πέφτει σε ένα σμήνος από χήνες και χύνει όλο το φαγητό! (Γέλια) Αυτή και άλλες στιγμές, έκαναν την καθημερινότητα να μοιάζει πιο όμορφη…
Μεγαλώνοντας, ο φίλος μου Φώτης Φωκίδης με έφερε σε επαφή με την Τέχνη, για πρώτη φορά, αφού ο ίδιος και ο θείος του διέθεταν κινηματογράφο στη Στυλίδα. Έτσι γνώρισα και τα studios της Φίνος Film στην Αθήνα, όταν είχα έρθει πια με το Φώτη. Έχω πολλές αναμνήσεις από τα studios της οδού Χίου και τις παραγωγές του Καραγιάννη…
Η ενασχόληση με την Τέχνη…
“…ΠΑΙΡΝΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΖΩΗΣ”
Ξεκίνησα να γράφω τα πρώτα μου ποιήματα στα δεκαπέντε μου και τους πρώτους στίχους στα δεκαοχτώ μου. Ήδη από το 1966, είχα δημοσιεύσει σε έγκριτα λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες, όπως στη Νέα Εστία του Γρηγορίου Ξενόπουλου (σημ.: τη διεύθυνση της οποίας ανέλαβε ο ακαδημαϊκός Πέτρος Χάρης), γεγονός ακατόρθωτο για έναν νέο της εποχής μου! Η συναναστροφή μου με λαϊκούς ανθρώπους του μπακάλικου και του καφενείου στάθηκε αφορμή για το πρώτο μου ποίημα “Οι Γέροι”, που συμπεριλαμβάνεται στο πρώτο μου βιβλίο με τίτλο “Μητρώα Ζωής”, από το 1971. Την εποχή εκείνη αντίκρισα ξεχωριστούς και απίθανους ανθρώπους, δουλεύοντας από ψήστης σε ταβερνείο ως σερβιτόρος και παίρνοντας τα πρώτα μαθήματα ζωής…
Σαν μαθητής του γυμνασίου, ήμουν αδύναμος σε ό,τι διέφερε από τα φιλολογικά μαθήματα, αφού είχα επιλέξει τις ασχολίες και το διάβασμα, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά μου. Αυτό ήταν η αιτία ώστε να μετακομίσω στο Αλιβέρι, σε εξατάξιο γυμνάσιο που εργαζόταν η μεγαλύτερη αδελφή μου. Ακόμα θυμάμαι τις ύποπτες κινήσεις μου, για να πετύχω στις εξετάσεις κάθε φορά! (Γέλια) Εκείνα τα χρόνια, αλληλογραφούσα με το μεγάλο Λευτέρη Παπαδόπουλο. Ήμουν μαθητής του, με βοήθησε αρκετά…
“…με νικοτίνη δυνατή και τον Μπομπ Ντίλαν”
Πήρα τα πρώτα εύσημα, όταν κέρδισα σε έναν διαγωνισμό της Columbia και του περιοδικού Ταχυδρόμος το 1974. Μάλιστα, είχα αναδειχθεί στην πρώτη δωδεκάδα μεταξύ τριών χιλιάδων υποψηφίων! Στην επιτροπή συμμετείχαν γνωστά ονόματα, όπως ο Νίκος Γκάτσος, ο Γιάννης Μαρκόπουλος και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Το τραγούδι μου μελοποιήθηκε και κυκλοφόρησε με τη φωνή του Θέμη Ανδρεάδη, δυστυχώς όμως δεν έτυχε αναγνώρισης, καθ’ ότι μας πρόλαβαν τα γεγονότα της Κύπρου και δε συνεχίστηκε η ανάλογη προώθηση και διαφήμιση. Όμως, σε αυτή την καθοριστική στιγμή γνωρίζομαι με το μουσικό Γιάννη Κιουρτσόγλου (σημ.: κιθαρίστα του συγκροτήματος “Πελόμα Μποκιού” του Βλάσση Μπονάτσου), ο οποίος με φέρνει σε επαφή με τον τραγουδιστή Γιάννη Κατέβα, αφού βρισκόμουν πλέον στην Αθήνα, όπου σπούδαζα Δημοσιογραφία και Θέατρο. Η προσπάθειά μου να βρω περισσότερα χρήματα με οδήγησε σε ένα επιπλοποιείο, όπου αμειβόμουν με 6.000 δραχμές μηνιαίως, ποσό αξιοπρεπές για το ‘75. Παράλληλα, ήρθε η επιτυχία του “Αν γινότανε”, μία διασκευή αλγερινού τραγουδιού, με τον Γιάννη Κατέβα και την Έφη Στρατή!
Το 1977, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος με συστήνει στον Γιάννη Σπανό, ο οποίος μελοποιεί το τραγούδι μου “Κι όπως φεύγαν τα καράβια” για την Αιμιλία Σαρρή. Εκείνη με τη σειρά της με φέρνει σε επαφή με τον Αντώνη Βαρδή και μαζί του, υπογράφω ένα τραγούδι για την Άννα Βίσση και όλο το δίσκο του Βασίλη: “Βασίλης Παπακωνσταντίνου”, το 1978. Μέχρι σήμερα ξεχωρίζω αγαπημένα τραγούδια: “…με νικοτίνη δυνατή και τον Μπομπ Ντίλαν”, “Φεύγουν καράβια στο γιαλό…” κτλ. Ακολουθεί το αγαπημένο “Θέλω να μ’ αγαπάς” με τον Γιάννη Πουλόπουλο και το “Μ’ αγαπούσες θυμάμαι” με την Δήμητρα Γαλάνη, ενώ σε αυτό το χρονικό σημείο έρχομαι σε σύγκρουση με τον Μάκη Μάτσα της Minos… Είναι χαρακτηριστικό δε, ότι δεν δισκογραφούσαν στίχους μου επί μία πενταετία, άσε που δισκογραφήθηκε ξανά τραγούδι μου στη Minos, μόλις το 1995! Το 1981 συνεργάστηκα με την Μαρινέλλα στο “…ήσουν μόνο για μια νύχτα, καληνύχτα, καληνύχτα”, που εκ των υστέρων έμαθα ότι ήταν τραγούδι-ύμνος των οπαδών της μιας νύχτας! (Γέλια)
Παρ’ ότι με είχαν αποκλείσει από το χώρο είτε από πείσμα είτε από κακία, επανήλθα το 1985 υπογράφοντας το δίσκο “Τραγούδι αισθηματικό” με την Γλυκερία και τον Στέλιο Φωτιάδη, καθώς και το τραγούδι “Ό,τι και να γίνει θυμήσου”, από τον επόμενο δίσκο της: “Μάτια μου” το ’86 και το “Αυτή τη νύχτα”, το 1987. Ακολουθεί το πολύ όμορφο ζεϊμπέκικο του Γιάννη Σπανού “Για ποιαν αγάπη” την ίδια χρονιά και γράφω το πρώτο τραγούδι του Αντώνη Βαρδή ως τραγουδιστή πια: “Δεν είχα δύναμη”. Έπειτα ήρθαν άλλες επιτυχίες με τη Βίκυ Μοσχολιού και με τον Πασχάλη Τερζή, όμως πάντα είχα τη στιχουργική ως πάρεργο, παρόλη την άμεση εμπλοκή μου στα της ελληνικής δισκογραφίας. Την περίοδο εκείνη, ήμουν αρχισυντάκτης και διευθυντής σε περιοδικά που είχαν άμεση σχέση με τη θάλασσα και είχα γράψει αρκετά βιβλία με θέμα το ψάρεμα, ενώ παράλληλα κάλυπτα αγώνες ιστιοπλοΐας κάθε λογής, με πληρωμένα τα έξοδα και πλήρη στήριξη από τους εκδότες μου! Είναι η περίοδος που θέτω τη στιχουργική σε δεύτερο επίπεδο, γι’ αυτό και γράφω έως δέκα τραγούδια ετησίως. Αυτό, μέχρι το ’91.
Εισερχόμενος στη δεκαετία του ’90, έρχομαι αντιμέτωπος με τραγικά στιγμιότυπα για τη ζωή μου... Το 1991 σκοτώνεται ο άντρας της μικρής αδερφής μου σε αυτοκινητιστικό και τότε έρχονται τα πάνω κάτω: Ο πατέρας μου κλείνει την ταβέρνα που τους εξασφάλιζε σταθερό εισόδημα κι εγώ μένω χωρίς χρήματα. Συντετριμμένος πια, απευθύνομαι στον εκδότη Θανάση Χρηστάκη για το νέο μου εγχείρημα: θα έγραφα νέα βιβλία με θέμα το ψάρεμα και ζητούσα προκαταβολή. Ο ίδιος, γνώριζε τα προηγούμενα βιβλία μου αν και είχα πουλήσει τα δικαιώματά τους. Έτσι, δέχθηκε να συνδράμει στη νέα μου αυτή προσπάθεια, δίνοντάς μου 1.5 εκατομμύριο δραχμές! Τιμώντας τη γενναιόδωρη κίνηση του νέου μου εκδότη, δε θα μπορούσα παρά να κλειστώ στο σπίτι μου επί ένα χρόνο και να γράφω ακατάπαυστα, όπως και έγινε… Μάλιστα οι περιστάσεις με ώθησαν να γράψω το τραγούδι “Πληρώνω” το οποίο έχει τη δική του, ξεχωριστή ιστορία: Παρουσιάζω έπειτα από καιρό το τραγούδι στην εταιρεία, αφού το προόριζα για τον Αντώνη Βαρδή. Όμως ο Πασχάλης Τερζής ενθουσιάζεται με το στίχο και το αρπάζει εκστασιασμένος, δίνοντάς το για μελοποίηση στο συνθέτη και επαγγελματία μπουζουξή, Δημήτρη Ρακιτζή. Το τραγούδι φυσικά ακολούθησε τη δική του πορεία, όπως και τα υπόλοιπα τραγούδια του δίσκου “Θα ‘θελα να ‘σουν εδώ”.
“Παιδί της νύχτας είμαι ‘γω…”
Τραγούδια όπως το “Ανήκω σε ‘μένα”, “Τρεις το πρωί” και “Με τα μάτια να το λες” που είχαμε γράψει με τον Νίκο Τερζή, είχαν ήδη δρομολογηθεί για το νέο δίσκο της Καίτης Γαρμπή, αμέσως μετά το “Πες το μ’ ένα φιλί”!
Τότε είναι που συμβαίνει το εξής: υπήρξε ρήξη στις σχέσεις του Νίκου με τη δισκογραφική εταιρεία και ο ίδιος μου πρότεινε να μη δώσουμε τα τραγούδια… Εν τέλει παρά τις αρχικές αμφιβολίες μου, τα τραγούδια δεν δόθηκαν στην Καίτη και ετοιμάστηκαν για τον επερχόμενο δίσκο του Γιώργου, από την Universal. Εκεί είναι που συναντώ τον τραγουδιστή πια Γιώργο Μαζωνάκη και θυμάμαι αμέσως το αδιαμφισβήτητο ταλέντο του. Ούτως ή άλλως ο Γιώργος ήταν ένα λαϊκό, αυθεντικό παιδί με ευαισθησίες και όνειρα, με θράσος και… τσαμπουκά! Λέει λοιπόν τα τραγούδια μου στο studio του Τάκη Αργυρίου και παθαίνω πλάκα με τη χροιά της φωνής του! Μάλιστα, είχα μια συνάντηση λίγο αργότερα και με πήγε ο Γιώργος οδηγώντας. Αποδείχθηκε ότι είχαμε αρκετά κοινά ενδιαφέροντα και χτίσαμε μια φιλική σχέση, που κράτησε ακόμα και μετά το τέλος της συνεργασίας με τον Νίκο Τερζή, ύστερα πια από τα τραγούδια: “Φεύγω για ‘μένα”, “Μου λείπεις”, κ.λπ. Θυμάμαι ακόμα τον Νίκο να θυμώνει μαζί μου, επειδή συνέχισα να γράφω για τον Γιώργο, αλλά από την πλευρά μου δεν μπορούσα να σταματήσω λόγω της αποχώρησης του Νίκου! Με δέσμευε το συμβόλαιο με την Universal βλέπεις… Καταλαβαίνεις βέβαια, τα ερωτηματικά που προέκυψαν μετά την αποχώρηση του Νίκου. Φράσεις όπως: “Τι θα γίνει τώρα, χωρίς τον Νίκο Τερζή;”, ακούγονταν συχνά στο χώρο εκείνες τις ημέρες, αφού η επιτυχία του Γιώργου είχε γίνει συνώνυμο της συνθετικής δημιουργίας του Νίκου και δικαίως άλλωστε. Παρόλα αυτά, απευθυνόμενος στην εταιρεία, προτείνω αμέσως τον Τάκη Μπουγά και τον Βασίλη Κελαϊδή για την επόμενη δουλειά του Γιώργου Μαζωνάκη. Τελικά δικαιώθηκα κατά έναν τρόπο, αφού ο επόμενος δίσκος “Παιδί της νύχτας”, πούλησε 70.000 αντίτυπα! Πρόκειται για μία επιτυχία, που δεν ξεπέρασε ποτέ ο Γιώργος, με τους επόμενους δίσκους του, γεγονός διόλου τυχαίο… Από το δίσκο του “Αλλάξανε τα πλάνα μου” ξεχωρίζουν τραγούδια μου όπως: “ Το λάθος μου το τελευταίο” και “Ένα κενό” (σημ.: 1999), ενώ εκείνο το χρονικό διάστημα, συμβαίνει το εξής: Ο Τάκης Μπουγάς, που στο μεταξύ είχε αναλάβει χρέη manager του Γιώργου, θεωρεί ότι θα ήταν καλύτερο να συνεχίσει την πορεία τους στην Heaven, όπου συνεχίζουν με τραγούδια, όχι τόσο… της εποχής, αν και ο συνάδελφος Νίκος Γρίτσης έβγαλε όλη τη μαεστρία και την ψυχή του σε τραγούδια όπως “Η Φιλοσοφία μου” και “Στον έρωτα παρανοείς”. Σε αυτόν το δίσκο του 2001, συμπεριλαμβάνονται και τρία δικά μου τραγούδια, που βρίσκονταν στο συρτάρι.
Εν κατακλείδι, δεν ξέρω το τι έχει μείνει από την έπειτα πορεία του Γιώργου στο ελληνικό τραγούδι, μετά κι από τα χιλιοτραγουδισμένα “Ανήκω σε ‘μένα” και “Παλιόπαιδο θα γίνω”… Πρόκειται για επιτυχίες, που στιγμάτισαν την πορεία του καλλιτέχνη και δύσκολα θα ξεπεραστούν. Από τον ίδιο και το κοινό του…
“…Η ΤΥΧΗ ΠΑΙΖΕΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΡΟΛΟ ΣΤΗΝ ΚΑΡΙΕΡΑ ΕΝΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΗ”
Θυμάμαι με ευχαρίστηση τις συνεργασίες μου με καλλιτέχνες όπως ο Βαλάντης, η Γλυκερία, η Κωνσταντίνα, η Χριστίνα Μαραγκόζη και ο Αντώνης Βαρδής, η Ελπίδα, ο Χρήστος Αντωνιάδης και ο Βασίλης Καρράς… Ακόμα και οι παράξενες στιγμές έχουν την αξία τους! Τι εννοώ;
Το 1978 βρισκόμαστε στα ιστορικά studios της Columbia -που ο βάρβαρος κρατικός μηχανισμός κατεδάφισε- με τον Γιάννη Πουλόπουλο, ο οποίος ηχογραφεί το τραγούδι μου “Θέλω να μ’ αγαπάς”, με το στίχο: “…όπως ο πόνος, που μια ζωή κρατώ για συντροφιά. Βλέπεις, χωρίς αυτόν θα ‘μουν πιο μόνος, σαν τα πουλιά που ζουν μες τα κλουβιά…” Ο Μάκης Μάτσας θεώρησε ότι ο συγκεκριμένος στίχος ήταν αντιεμπορικός και μελαγχολικός, σε σχέση με την ανοιξιάτικη εποχή που θα κυκλοφορούσε ο ολοκληρωμένος δίσκος! Ε λοιπόν, κατάφερε να πείσει τον δυσκολόπιστο και απαιτητικό Γιάννη Πουλόπουλο, να ερμηνεύσει ακόμα μία φορά το τραγούδι, με τον εναλλακτικό στίχο μου: “…όπως τον ήλιο, που μια ζωή κρατώ για συντροφιά…”! Εδώ φαίνεται το επιχειρηματικό μυαλό, ενός μεγάλου άνδρα της ελληνικής δισκογραφίας. Φαντάσου, ότι εκείνη την εποχή ο Χρήστος Νικολόπουλος που είχε συνθέσει το “Υπάρχω” και τόσες άλλες επιτυχίες, περίμενε για μια συνάντηση μαζί του, έως και ώρες…
“Πας να με τρελάνεις!”
Ένα από τα τραγούδια των τελευταίων χρόνων που ξεχωρίζω, είναι το “Δε θα μείνω”, σε μουσική του Νίκου Τερζή, για τον Κώστα Καραφώτη. Ας ελπίσουμε, να μην αποδειχθεί προφητικό το τραγούδι αυτό για την πορεία του στη μουσική… Άλλο αγαπημένο είναι το “Πας να με τρελάνεις”, για τον Πάνο Καλίδη, που ανακάλυψα εντελώς τυχαία: Ένα βράδυ, με καλεί ο Στέλιος Μαρμαράς του νυχτερινού κέντρου Caramela, ώστε να του πω τη γνώμη μου για ένα νέο, ανερχόμενο ταλέντο που εμφανιζόταν στη σκηνή εκείνες τις ημέρες. Τελικά εντόπισα τον Πάνο, αν και δεν είχα επισκεφτεί το Caramela για εκείνον! Γι’ αυτό και η τύχη παίζει σπουδαίο ρόλο στην καριέρα ενός τραγουδιστή.
Αν και είχα εμπλακεί στα της μουσικής παραγωγής και στο παρελθόν στις περισσότερες των περιπτώσεων που έδινα στίχους μου, η πρώτη οργανωμένη μου παραγωγή δίσκου ήταν με τον Γιώργο Τσαλίκη και στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία. Αφού η νέα τότε δισκογραφική Nitro δεν διέθετε παραγωγό, αποφάσισα να αναλάβω εξ ολοκλήρου την αφετηρία ενός νέου, πολλά υποσχόμενου καλλιτέχνη: του Γιώργου. Τότε καταπιανόμουν με τραγούδια για τον Νότη Σφακιανάκη και τον Πασχάλη Τερζή. Η αλήθεια είναι, ότι ασχολήθηκα πέρα των δυνατοτήτων μου με το ξεκίνημα του Γιώργου, γιατί είχα πιστέψει σε αυτόν. Τουλάχιστον, εκείνη την εποχή…
Η αλήθεια είναι ότι, συμπτωματικά ίσως, αρκετοί τραγουδιστές ξεκίνησαν με δικό μου στίχο: Από την Κωνσταντίνα (“Ψέματα”, “Στον επόμενο τόνο”) μέχρι τον Μιχάλη Δημητριάδη (“Αφετηρία”) και τους σημερινούς, Αγγελική Ηλιάδη (“Τη μοναξιά φοβάμαι”), μέχρι τον Πάνο Καλίδη και τον Γιώργο Τσαλίκη, συνεργάστηκα με αρκετούς ερμηνευτές, όταν ξεκινούσαν την πορεία τους στη μουσική.
“ΤΟΥΣ ΒΑΡΙΕΜΑΙ…”
Σε εποχές κρίσης, επιπλέουν οι φελλοί! Βέβαια, αν ποτέ καταλάβαιναν τη μαγεία του βυθού, οι φελλοί θα βυθίζονταν στην ουσία του και τότε… θα υπήρχε συνωστισμός στην κουλτούρα και την ευφυΐα! (Γέλια)
Ίσως τελικά να έκανα κακό στην ελληνική δισκογραφία, αφού βοήθησα παντοιοτρόπως πολλούς καλλιτέχνες που δεν βρίσκονταν στις βλέψεις των δισκογραφικών παραγόντων. Εγώ όμως τους επέβαλα και αυτό μάλλον θεωρήθηκε αυθαιρεσία από κάποιους. Από την άλλη μεριά, δε θα μπορούσα να ασκήσω ίντριγκα προκειμένου να επιβιώσω στο κουρμπέτι; Μία είναι η απάντηση: Τους βαριέμαι… Μου αρέσει η ηρεμία. Είναι πολύ μεγάλη υπόθεση, να κοιμάσαι ήσυχος τα βράδια… Να μην έχεις ανάγκη από ψυχίατρο, ψυχολόγο ή… καρδιολόγο! Εξάλλου αυτά τα έξοδα είναι μία περιουσία!
Σαν να μην έφτανε η καλλιτεχνική κρίση στη δισκογραφία, οι σημερινοί καλλιτέχνες διακρίνονται και για την έπαρσή τους. Από το δεύτερο δίσκο και μετά που έρχεται η επιτυχία ή τουλάχιστον η αναγνώριση, ξεχνούν την ευθύνη, το έργο και την προσφορά των δημιουργών και κινούνται με έπαρση, αυθαίρετα, απομονωμένοι και επηρεασμένοι από λογής αυλικούς και κόλακες… Χαρακτηριστικό είναι το ανέκδοτο που κυκλοφορεί μεταξύ μας: “Στον πρώτο δίσκο ο τραγουδιστής αναφωνεί: Ζωγραφίσατε! Στο επόμενο CD: Ζωγραφίσαμε! Και στον τρίτο δίσκο: Πο πο, ζωγράφισα!”
Κάποτε οι τραγουδιστές έδειχναν τον απαραίτητο σεβασμό στο δημιουργό, έχοντας συναίσθηση του αληθινού, διεκπαιρεωτικού ρόλου τους. Ας μην ξεχνάμε, ότι στις απαρχές της ελληνικής δισκογραφίας υπήρχαν δύο ή τρεις μεγάλοι συνθέτες και στιχουργοί-ποιητές, και έπειτα έρχονταν οι ερμηνευτές, ως απλοί εκτελεστές του έργου τους (βλ. περιπτώσεις Μ. Θεοδωράκη και Μ. Χατζιδάκι). Δε θέλω να πιστέψω, ότι οι εποχές αυτές πέρασαν ανεπιστρεπτί…
Για να καταλάβεις, ο μεγάλος Γρηγόρης Μπιθικώτσης μου εκμυστηρεύτηκε κάποτε τη συνάντησή του με τον Μανώλη Χιώτη και τον Μίκη στο studio: “Πολλές φορές, δεν καταλαβαίναμε ούτε σπιθαμή από το ό,τι μας έλεγε ο Μίκης. Δεν μπορούσαμε να αντιληφθούμε καν το νόημα του ποιητή όταν έλεγε “…της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ”, αλλά τι να κάνουμε; Να φύγουμε; Είχαμε εμπιστοσύνη στο όραμα των δημιουργών. Αυτό το όραμα δεν μπορούν να το έχουν όλοι”, είχε ομολογήσει…
Δυστυχώς, βρισκόμαστε στην εποχή του κατακλυσμού για το ελληνικό τραγούδι. Δε γνωρίζω βέβαια, αν πρόκειται ποτέ να βρεθεί ένας Νώε για να το ανασύρει από τη μούχλα που εισχώρησε… Τουλάχιστον όταν άνθιζε η μουσική και το τραγούδι στις προηγούμενες δεκαετίες, μεγαλούργησαν παραγωγοί όπως ο Γιώργος Μακράκης (σημ.: παραγωγός των Γιάννη Πλούταρχου, Θάνου Μικρούτσικου, Διονύση Τσακνή κ.α.) και ο Αχιλλέας Θεοφίλου. Σήμερα δεν υπάρχει όραμα, παραγωγοί και εταιρείες. Είναι όλοι τους, αναλώσιμα προϊόντα, ψιλικατζήδες! Και αυτό είναι το δυστυχές.
Τα τελευταία πέντε χρόνια δε σημειώθηκε ούτε ένα σουξέ, ανάλογο της περασμένης εικοσαετίας. Ούτε ένα και είμαι κατηγορηματικός σε αυτό! Ξεχωρίζουν φυσικά τα τραγούδια του Πάνου Κιάμου και του Νίκου Βέρτη, αλλά ως εκεί.
Στη χώρα μας πάσχουμε από όραμα… Οι δημιουργοί ανέκαθεν υπήρχαν, πριν τους καταπιεί το σάπιο σύστημα. Και θα συνεχίσουν να προσφέρουν, κόντρα σε όλο αυτό! Σου μιλώ ειλικρινά, κάποιους από τους άλλοτε κραταιούς δημιουργούς της γενιάς μου κατάφεραν να τους ρίξουν στην κατάθλιψη… Και αυτό είναι έγκλημα. Επικρατεί η αντιγραφή της αντιγραφής, το βλέπουμε όλοι μας! Ή μήπως δεν είναι εύκολο να γράψω μια ή δυο μ… τύπου “έχω προαίσθημα πως έχεις άλλο αίσθημα” και να γίνει σουξέ, τι νομίζεις; Δεν κατακρίνω τα τραγούδια-σλόγκαν, αλλά επιδιώκω το σλόγκαν, να παρουσιάζει ουσία και ψυχή! Ζούμε τόσο τραγικές καταστάσεις, που το μόνο που δεν έχει γραφτεί σε ελληνικό τραγούδι είναι το “είμαι … και μ’ αρέσει!” (Γέλια)
Πάντως με τον Κώστα Λογοθετίδη βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να μιλούμε για την πρώτη οργανωμένη δουλειά του Πάνου Μαρτίνου, ενός νέου, αλλά σημαντικού λαϊκού τραγουδιστή! Πρόκειται για τα πρώτα τραγούδια του Πάνου, σε δικούς μου στίχους και μουσική του Κώστα, που όλοι γνωρίζουμε από τη συνεισφορά του στους “Εκείνος κι Εκείνος”…
Κώστας Λογοθετίδης:
Τα εύσημα της παραγωγής ανήκουν στον Κώστα Καλημέρη, ο οποίος έχει έμπρακτα αποδείξει το επιτυχημένο έργο του, όπου κι αν συμμετείχε! Ο δίσκος κυκλοφορεί στα τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου από την FM Records, με τίτλο “Ανοιχτή Ακρόαση”. Προσεχώς, στους ραδιοφωνικούς δέκτες μας…
 |
| Με την Γλυκερία. |
 |
| Με τον Κωνσταντίνο Αργυρό. |
 |
| Με τον Νότη Σφακιανάκη. |
 |
| Με τον παραγωγό, Γιάννη Δουλάμη. |
“ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΩ ΤΟ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ …”
Από την εποχή που βρισκόμουν στην επαρχία έως σήμερα, συνειδητοποίησα ότι ανειδίκευτοι και απαίδευτοι άνθρωποι κατέλαβαν κυβερνητικά και όχι μόνο πόστα, τα τελευταία χρόνια, κι αυτό με πονάει…
Πιο πολύ με πονά η σιωπή των φίλων, παρά η επιθετικότητα των εχθρικών ανθρώπων. Παρατηρώ συντρόφους, συνοδοιπόρους και φίλους από το παρελθόν να έχουν αλλάξει. Από τη μεριά μου, παραμένω σταθερός στις αξίες μου, στις συνήθειες και τη ζωή μου και αυτό μετράει. Το τραγικό είναι, ότι ο Έλληνας θεωρούσε ότι βρίσκεται στο Las Vegas, τη δεκαετία του ’80. Φυσικά επρόκειτο για μία πλάνη, που είχαν δημιουργήσει τα ξένα κέντρα εξουσίας και οι προδότες πολιτικοί των τελευταίων χρόνων… Είναι αυτοί που δεν επιτρέπουν στη χώρα μου, να είναι αυτάρκης και αυτοδιαχειριζόμενη χώρα.
Στα καθ’ ημάς, ό,τι ισχύει στην πολιτικοοικονομική σκηνή, εφαρμόζεται και στα της δισκογραφίας. Γεμίσαμε λαμόγια, φτάνει πια! Υπάρχει ένα τέλμα και κάποιοι αρνούνται να το αποδεχτούν. Σαφώς και πιστεύω στον άνθρωπο, στο νου και το πνεύμα της μονάδας, γιατί οι ομάδες μας κατέστρεψαν… Περιμένω λοιπόν την αλλαγή. Γιατί αυτή, πάντα επέρχεται.
Σύντομα ετοιμάζω ένα μυθιστόρημα, στο οποίο θα περιγράφω άγνωστες πτυχές της πολιτικής και πνευματικής ζωής του τόπου. Πτυχές, που με επηρέασαν είτε με τον έναν, είτε με τον άλλο τρόπο… Μια ματωμένη γωνιά του νου μου, είναι οι τελευταίες ημέρες του Πολυτεχνείου: Την Τετάρτη βρισκόμουν μέσα στις αίθουσες της σχολής και οι φοιτητές με ενημέρωσαν: “Πάνο, μάθαμε ότι την Παρασκευή θα γίνει εισβολή, θα είσαι αρχηγός του άρματος;” Αμέσως μόλις σιγουρεύτηκα για το αληθές του γεγονότος, επέστρεψα πίσω στη μονάδα μου στο Γουδί, -ως λοχίας μέσων (τεθωρακισμένων) αρμάτων- και μεταφέρθηκα ως επικεφαλής του βορεινού φυλακίου του στρατοπέδου για τις επόμενες ημέρες. Δεν ήθελα να συμμετέχω στο λουτρό αίματος που ετοίμαζαν οι χουντικοί… Άσε που τις επόμενες ημέρες, έβλεπα από το φυλάκιο του Ζωγράφου τουλάχιστον διακόσιες κηδείες, κάτι που διαψεύδει το μύθο ότι “δεν άνοιξε ρουθούνι” το ιστορικό εκείνο βράδυ. Το τραγικό είναι, ότι οι συμμετέχοντες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου επέτρεψαν τη σημερινή προδοσία, της οποίας είμαστε μάρτυρες! Επιτέλους, κάποια στιγμή πρέπει να χυθεί άπλετο φως στο πολιτικό παρελθόν των δημοσίων ανδρών και αυτό πρέπει να γίνει σύντομα...
Ας αφήσουμε να μιλήσουν τα γεγονότα. Θεωρώ ότι είμαι απλός και λαϊκός. Εάν μπορώ να παρέμβω και να βοηθήσω το συνάνθρωπό μου, το κάνω χωρίς ευρύτερη γνωστοποίηση και φαμφάρες! Ας κάνουμε όλοι το ίδιο. Τουλάχιστον, όσοι μπορούμε.
